Τι είναι τα NFTs (και τι δεν είναι).
Όλοι μιλάνε για τα NFTs. Τι ακριβώς είναι, γιατί είναι σημαντικά, τι μπορείς να κανείς με αυτά τώρα και τι θα μπορείς στο μέλλον;
Ξέχασε για λίγο ό,τι έχεις ακούσει για “το NFT που πούλησε ένας καλλιτέχνης για 10 εκ. δολάρια”, ότι “τα NFTs είναι υπερεκτιμημένα jpeg” (“overpriced JPEGs”) ή ότι “τα NFTs είναι φούσκα” και ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Fungibility (Fungible vs Non-Fungible)
Fungible tokens: αντικείμενα που είναι ισοδύναμα με τα υπόλοιπα της ομάδας τους. Τα κέρματα του 1 Ευρώ, οι κόκκοι του ρυζιού, η ζάχαρη, το νερό, το bitcoin, οι μετοχές, τα βιβλία μίας έκδοσης είναι fungible αντικείμενα. Τα μετράμε με μονάδες βάρους, όγκου, πλήθους. Δεν μας νοιάζει ποιους συγκεκριμένους κόκκους ρυζιού θα αγοράσουμε ή ποιο συγκεκριμένο δίευρο έχουμε στην τσέπη μας. Μπορούμε να ανταλλάξουμε το ένα ποτήρι νερό ή την μία μετοχή Apple με ένα άλλο ποτήρι νερό ή μία άλλη μετοχή Apple και δεν θα έχει καμία διαφορά.
Non-Fungible tokens: αντικείμενα που δεν είναι ισοδύναμα με τα υπόλοιπα της ομάδας τους. Οι πίνακες ενός ζωγράφου, τα σπίτια, τα βιβλία που αντέγραφαν με το χέρι οι μοναχοί του Μεσαίωνα, είναι non-fungible. Το “Παιδί με το περιστέρι” και η “Guernica” μπορεί να είναι στην ομάδα “πίνακες του Πικάσο”, αλλά δεν είναι το ίδιο. Ένα σπίτι δεν είναι ίδιο με ένα άλλο.
Fungibility στον ψηφιακό κόσμο
Οι υπολογιστές είναι εξαιρετικά καλοί στο να φτιάχνουν ακριβή αντίγραφα: Αν έχεις ένα αρχείο, μπορείς να κάνεις όσα αντίγραφα θέλεις και όλα θα είναι ίδια.
Αυτό είναι και το πρόβλημα όσων θέλουν να επιβάλουν ψηφιακά δικαιώματα (DRM): Από την στιγμή που έχω στην κατοχή μου ένα ψηφιακό αρχείο (π.χ. ένα mp3) μπορώ να κάνω όσα αντίγραφα θέλω, με μηδενικό κόστος.
Τα NFTs είναι η πρώτη φορά που έχουμε την δυνατότητα να έχουμε με εύκολο τρόπο μοναδικά ψηφιακά αντικείμενα.
NFTs (φτάσαμε επιτέλους)
Αυτό είναι ένα NFT που αγόρασα πριν από μερικούς μήνες.
Θα μου πεις, ότι ήταν βλακεία να δώσω $89 για να αγοράσω κάτι που οποιοσδήποτε μπορεί να κάνει δεξί κλικ και να το σώσει τζάμπα στον υπολογιστή του. Για την ακρίβεια, δεν χρειάζεται καν να κάνεις καν δεξί κλικ (αναφέρεται μερικές φορές χιουμοριστικά ως “right-click attack”), αυτό που βλέπεις τώρα στον υπολογιστή σου είναι ήδη ένα αντίγραφο.
Αυτό που αγόρασα, δεν είναι η εικόνα. Είναι ο τίτλος ιδιοκτησίας.
Άν ήθελα να είμαι ακριβής δεν θα έβαζα την εικόνα παραπάνω, αλλά αυτό: την καταγραφή της εκτέλεσης ενός smart contract για λογαριασμό μου στο Ethereum blockchain:
Σύμφωνα με αυτό το smart contract transaction:
η διεύθυνσή μου στο Ethereum είναι πλέον η μόνη που μπορεί να μεταφέρει το token 51979210792396303601981695737685882049048177233414426890558358525982977118722 σε άλλη διεύθυνση.
το token αυτό περιέχει την διέυθυνση στην οποία είναι αποθηκευμένη η εικόνα του GameBoy που έβαλα παραπάνω.
Η διαφορά μεταξύ του token που έχω εγώ κι του αντίγραφου που έχεις εσύ είναι αντίστοιχη με την διαφορά να έχεις ένα βιβλίο και τα δικαιώματα ενός βιβλίου.
Συχνές Ερωτήσεις και Απαντήσεις
— Μπορείς να πουλήσεις το NFT σου;
Ναι. Μπορώ να το πουλήσω ή γενικά να το μεταφέρω σε όποιο Ethereum address θέλω χωρίς να ζητήσω την άδεια κανενός. (Αλλά δες και παρακάτω, θα μπορούσε να μην είναι κι έτσι.)
— Δεν θα μπορούσε ο καλλιτέχνης να δημιουργήσει κι ένα δεύτερο NFT με την ίδια εικόνα;
Βεβαίως. Αλλά θα είναι το δεύτερο πλέον, αφού στο blockchain φαίνεται πότε δημιουργήθηκε το πρώτο που έχω εγώ.
— Δεν θα μπορούσε κάποιος να πάρει την εικόνα και να φτιάξει ένα ίδιο NFT;
Πανεύκολα. Αλλά δεν θα προέρχεται από το Ethereum address του καλλιτέχνη. Θα είναι ένα άλλο NFT που απλά δείχνει στην ίδια εικόνα, όπως ένας ταλαντούχος φοιτητής εικαστικών θα μπορούσε να αντιγράψει πιστά έναν διάσημο πίνακα κι εγώ δεν θα μπορούσα να διακρίνω την διαφορά.
— Γιατί όλα τα NFTs αξίζουν μία περιουσία;
Δεν αξίζουν μία περιουσία! Όπως και όλοι οι πίνακες ζωγραφικής δεν αξίζουν εκατομμύρια. Προφανώς κανείς δεν θα γράψει άρθρο σε μία εφημερίδα ότι ο Παναγιώτης αγόρασε ένα NFT για $50, ενώ θα γράψει ότι ο Beeple πούλησε ένα NFT για 69 εκ δολάρια, άρα αν έχεις διαβάσει κάτι σχετικό θα αναφέρεται σε αυτές τις ξεχωριστές περιπτώσεις.
Είναι γεγονός όμως, πως επειδή είναι ένας χώρος που τώρα ξεκινάει, υπάρχει ένα gold rush από ανθρώπους που αγοράζουν τα πάντα, ανεξάρτητα από την καλλιτεχνική, ιστορική ή άλλη αξία, με την ελπίδα ότι αυτό που αγοράζουν σήμερα για $100, $500 ή $1000 θα αποδειχθεί σε λίγο καιρό ότι αξίζει εκατοντάδες χιλιάδες ή εκατομμύρια. Που στο 99,99999% των περιπτώσεων δεν θα συμβεί.
— Μπορείς να τυπώσεις το NFT και να το πουλάς ως poster ή να το χρησιμοποιήσεις σε μία διαφήμιση;
Δεν είναι ξεκάθαρο. Το μόνο δικαίωμα που μπορεί να επιβάλει το Ethereum σε αυτή την περίπτωση είναι ότι μόνο εγώ έχω το token 5197921079239[……] που “δείχνει” στην συγκεριμένη εικόνα.
Σε άλλες περιπτώσεις, ο δημιουργός του NFT μπορεί να περιγράφει ξεκάθαρα τι άλλα δικαιώματα έχει ο ιδιοκτήτης του NFT. Για παράδειγμα στην συλλογή Hashmasks λένε:
“As the rightful owner of a Hashmasks NFT, you are granted an unlimited, worldwide, exclusive, license to use, copy, and display the purchased art for commercial use. Examples of such commercial Use would e.g. be the use of the Art to produce and sell merchandise products.”
— Είναι όλα τα NFTs μοναδικά;
Όχι. Μπορεί να δεις να αναφέρονται οι “τύποι” ERC721 και ERC1155. Τα ERC721 είναι μοναδικά. Τα ERC1155 είναι το αντίστοιχο του limited edition, πχ μία εικόνα που ο δημιουργός της αντί να την βγάλει σε ένα μοναδικό αντύτυπο την βγάζει σε 10 ή 100 που μεταξύ τους είναι ισοδύναμα/ίδια.
— Είναι τα NFTs μόνο εικόνες;
Όχι. Ένα NFT μπορεί να “δείχνει” οπουδήποτε: Σε μία εικόνα, ένα video, ένα μουσικό κομμάτι, ένα κείμενο.
Ή ένα domain name, όπως τα ENS domains.
Ή μπορεί να είναι απλά ένα badge που να δείχνει ότι παρακολούθησα ένα event. Το POAP.xyz κάνει ακριβώς αυτό: π.χ. οι διογρανωτές δίνουν δηλώνουν τα Ethereum addresses των συμμετεχόντων και αυτοί μπορούν να κάνουν claim το badge τους από το poap.delivery (συνήθως) δωρεάν.
Με αυτό τον τρόπο μπορεί κάποιος να κάνει φιγούρα στους γνωστούς του ότι ήταν στο τάδε συνέδριο, συναυλία, event. Μπορεί επίσης να αποδείξει σε κάποιο job interview ότι συμμετείχε σε events ή ολοκλήρωσε σεμινάρια σχετικά με το αντικείμενό του.
— Τι άλλα πράγματα θα μπορούσαν να γίνουν NFTs;
Σχεδόν οτιδήποτε. Στο κοντινό ή μακρινό μέλλον, που κάποιος νόμος θα όριζε ότι οι μεταβιβάσεις ακινήτων θα γίνονται ψηφιακά, θα μπορούσε πολύ εύκολα το Κτηματολόγιο να έχει ένα δικό του NFT smart contract και κάθε NFT να “δείχνει” σε έναν Κωδικό Αριθμό Εθνικού Κτηματολογίου. Το αντίστοιχο με τους αριθμούς κυκλοφορίας αυτοκινήτων.
Πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι το πως λειτουργεί κάθε NFT smart contract είναι στην δικαιοδοσία του προγραμματιστή του. Για παράδειγμα θα μπορούσε ένα NFT smart contract να ορίζει ότι δεν μπορεί κανείς να μεταφέρει το NFT του, που θα ήταν χρήσιμο στην περίπτωση που π.χ. το NFT είναι το πιστοποιητικό εμβολιασμού σου. Ή να ορίσει ότι η μεταφορά ενός NFT μπορεί να γίνει μόνο προς ένα Ethereum address που είναι σε κάποια λίστα (π.χ. για να μεταφέρεις ένα ακίνητο, ο παραλήπτης να είναι μία διεύθυνση Ethereum δηλωμένη στην εφορία).
— Άλλες χρήσεις;
Διάφοροι καλλιτέχνες χρησιμοποιούν ήδη τα NFTs με δημιουργικούς τρόπους. Για παράδειγμα θα μπορούσε κάποιο συγκρότημα να σου δίνει πρόσβαση backstage αν έχεις στο wallet σου ένα limited edition NFT album τους. (Δες: Kings of Leon Will Be the First Band to Release an Album as an NFT.)
Υπάρχουν άπειρες, συναρπαστικές δυνατότητες, που θα εξερευνήσουμε σε επόμενο άρθρο, δεν χωράνε όλα εδώ!